Ταραχές στη Μεγάλη Βρετανία:
«χρεοκοπία» της Big Society του Κάμερον;
Ο αποκλεισμός ορισμένων κοινωνικών ομάδων από τον καταναλωτισμό, με φόντο τις κοινωνικές ανισότητες, φαίνεται να αποτελεί το σημείο σύγκλισης στις ποικίλες ερμηνείες και αναλύσεις για τις πρόσφατες εκτεταμένες και αιματηρές ταραχές στη Μεγάλη Βρετανία. Ο Ρομέν Γκαρμπέ, καθηγητής στο πανεπιστήμιο του Παρισιού, μιλά στην εφημερίδα Le Monde για «κρίση νέου τύπου» και «μείζονα πρόκληση» για τον Ντέιβιντ Κάμερον (www.nooz.gr) Μιλώντας στο spd.de o Χένιγκ Μέγιερ, πολιτικός επιστήμονας, συνεργάτης του London School of Economics, αξιολογεί τα φαινόμενα τις βίας και τις κοινωνικές εξελίξεις που συνδέονται με αυτά ως «δήλωση χρεοκοπίας» της Big Society που ευαγγελίζεται ο Ντέιβιντ Κάμερον και προειδοποιεί για εξάπλωση και σε άλλες χώρες της Ευρώπης. Διαβάστε αναλυτικά...
Big Society μέσα από τα συντρίμμια....
Πηγή: (http://www.nooz.gr/world/eksakolou8oin-na-anazitoin-ta-aitia-tis-anataraxis)
Ηθική κατάρρευση της κοινωνίας; Αποτυχία του πολυπολιτισμικού μοντέλου ή μήπως του νεοφιλελευθερισμού; Δέκα ημέρες μετά τις ταραχές που στοίχισαν τη ζωή πέντε ανθρώπων, η Βρετανία εξακολουθεί να αναζητά απαντήσεις στα γεγονότα αυτά.
Σύμφωνα με τον Ρομέν Γκαρμπέ, καθηγητή στο πανεπιστήμιο Paris-III και συγγραφέα του βιβλίου «Ταραχές ή ενσωμάτωση; Γαλλοβρετανικές συγκρίσεις» (εκδ. Les Presses de Sciences Po, 2011), οι πρόσφατες ταραχές αποκαλύπτουν μια κρίση νέου τύπου: μετά τον ρατσισμό της αστυνομίας κατά τη δεκαετία του '80 και την έλλειψη κοινωνικής συνοχής το 2001, το στοιχείο που έρχεται σήμερα στο προσκήνιο είναι ο αποκλεισμός ορισμένων κοινωνικών ομάδων από τον καταναλωτισμό, με φόντο τις κοινωνικές ανισότητες.
Οι ταραχές σηματοδοτούν μια αλλαγή εποχής στη Βρετανία, επισημαίνει ο γάλλος ειδικός. Κλείνουν οριστικά την περίοδο των Νέων Εργατικών και συνιστούν μια μείζονα πρόκληση για τον Ντέιβιντ Κάμερον.
Ο Τόνι Μπλερ είχε γνωρίσει κι αυτός το 2001 ένα κύμα εκτεταμένων ταραχών. Από το κύμα εκείνο, όμως, είχαν πληγεί μόνο οι φτωχές πόλεις της βόρειας Αγγλίας. Και είχαν λάβει μέρος μόνο νεαροί «ασιατικής» καταγωγής, για να χρησιμοποιήσουμε τη συνήθη ορολογία της Βρετανίας για τους ανθρώπους από το Πακιστάν, την Ινδία ή το Μπανγκλαντές.
Οι βίαιες ταραχές είχαν προκληθεί τότε από προκλήσεις ακροδεξιών ομάδων, για να γενικευτούν στη συνέχεια σε συγκρούσεις με την αστυνομία. Η κυβέρνηση Μπλερ είχε αντιδράσει επιμένοντας στα χωριστά σπίτια και σχολεία που χαρακτηρίζουν αυτές τις πόλεις, όπου οι κοινότητες των «Ασιατών» είναι συγκεντρωμένες στις πιο φτωχές συνοικίες.
Η ανάλυση εκείνη είχε οδηγήσει στην πρώτη επίσημη κριτική του πολυπολιτισμικού μοντέλου και στην υιοθέτηση μιας νέας πολιτικής ενσωμάτωσης, που βασιζόταν στις κοινές αξίες και την κοινωνική συνοχή.
Από ορισμένες απόψεις, οι πρόσφατες ταραχές θυμίζουν περισσότερο εκείνες της εποχής Θάτσερ, που είχαν εκδηλωθεί σε μια αντίστοιχη συγκυρία φιλελεύθερων μεταρρυθμίσεων.
Το Τότεναμ, όπου ξεκίνησαν όλα αυτή τη φορά, είχε γνωρίσει πολύ βίαιες ταραχές και το 1985, οπότε είχαν γίνει σημαντικές καταστροφές και είχε σκοτωθεί ένας αστυνομικός. Αφορμή ήταν τότε, όπως και τώρα, ο θάνατος ενός μαύρου στη διάρκεια μιας επιχείρησης της αστυνομίας.
Η ερμηνεία που είχε δοθεί περιλάμβανε την κοινωνικοοικονομική καθυστέρηση μιας ομάδας του πληθυσμού, την κρίση των πόλεων και τη ρατσιστική συμπεριφορά της αστυνομίας. Έτσι, δόθηκε έμφαση σε ορισμένες μεταρρυθμίσεις για να αλλάξει η όψη των υποβαθμισμένων συνοικιών και να βελτιωθούν οι σχέσεις της αστυνομίας με τις μειονότητες.
Πέρα από αυτούς τους παραλληλισμούς, όμως, τονίζει ο Ρομέν Γκαρμπέ, όλα ή σχεδόν όλα είναι σήμερα διαφορετικά. Είναι πιο δύσκολο να ερμηνεύσει κανείς τις σημερινές ταραχές με βάση τις εθνοτικές εντάσεις ή τον αστυνομικό ρατσισμό, όσο κι αν οι διαστάσεις αυτές είναι παρούσες.
Το προφίλ των ταραχοποιών δεν είναι ενιαίο. Η σύγκρουση με την ακροδεξιά αυτή τη φορά δεν ήταν κυρίαρχη. Και ο εμφύλιος πόλεμος μεταξύ διαφορετικών εθνοτήτων αποτράπηκε. Η δυσπιστία απέναντι στις αρχές ήταν και αυτή τη φορά μεγάλη, αλλά από την περίφημη έκθεση του δικαστή Σκάρμαν για τις ταραχές στο Μπρίξτον, το 1981, έχουν αλλάξει πολλά πράγματα.
Επιπλέον, πέρα από τις περιοχές που είχαν πληγεί το 1981, αυτή τη φορά οι ταραχές επεκτάθηκαν και σε άλλους τομείς. Λεηλατήθηκε, για παράδειγμα, το κέντρο του Μάντσεστερ, κάτι που δεν είχε συμβεί ποτέ. Στις περισσότερες από τις πόλεις όπου σημειώθηκε αναταραχή, επίκεντρο των λεηλασιών ήταν τα εμπορικά κέντρα.
Το καινούργιο στοιχείο αυτών των γεγονότων είναι πράγματι η δίψα για λεηλασία. Οι ειδικοί είχαν προειδοποιήσει: εδώ και αρκετά χρόνια, ο βρετανός γεωγράφος Ντάνι Ντόρλινγκ είχε επισημάνει τους κινδύνους από την αύξηση των κοινωνικοοικονομικών ανισοτήτων.
Να λοιπόν ένα στοιχείο που πρέπει να προβληματίσει τον Ντέιβιντ Κάμερον, ο οποίος μίλησε για μια «άρρωστη» κοινωνία.
Από τότε που ανέλαβε την εξουσία, δεν έπαψε να δικαιολογεί την πολιτική των περικοπών με βάση την έννοια του big society: μιας κοινωνίας δηλαδή όπου τις δημόσιες υπηρεσίες δεν θα τις διαχειρίζεται ένα γραφειοκρατικό και αναποτελεσματικό Κράτος, αλλά εθελοντές που θα συμμετέχουν ενεργά στην καθημερινή ζωή της περιοχής τους.
Μένει να φανεί πώς από τα συντρίμμια των ταραχών θα γεννηθεί αυτή η «μεγάλη κοινωνία». (Πηγή: Le Monde)
...ή μήπως «δήλωση χρεοκοπίας» της Big Society;
Μια συνέντευξη στο newsletter του Γερμανικού Σοσιαλδημοκρατικού Κόμματος (spd) σχετικά με τις αναταραχές στη Μεγάλη Βρετανία
(http://www.spd.de/aktuelles/News/16518/20110811_london.html)
Jan Almstedt • 11. Αύγουστος 2011
Για μέρες οι πόλεις της Μεγάλης Βρετανίας συγκλονίστηκαν από μεγάλες ταραχές, λεηλασίες, εμπρησμούς. Τη νύχτα προς την περασμένη Πέμπτη επικράτησε για πρώτη φορά ηρεμία χάρη στη μαζική παρουσία της αστυνομίας. Ποιοι είναι όμως οι δράστες, ποια τα κίνητρα; Το spd.de μίλησε με τον πολιτικό επιστήμονα του London School of Economics and Political Science Χένιγκ Μέγιερ, ο οποίος προειδοποίησε για εξελίξεις που θα μπορούσαν να εξαπλωθούν και σε άλλες χώρες.
spd.de: Από το περασμένο Σαββατοκύριακο, η νύχτα της Πέμπτης ήταν η πρώτη κατά την οποία επικράτησε ηρεμία στο Λονδίνο και σε άλλες πόλεις της Μ. Βρετανίας. Αποτελούν οι ταραχές παρελθόν ή θα μπορούσαν να συνεχιστούν;
Henning Meyer: Το ερώτημα παραμένει ανοιχτό. Σε πρώτη φάση η μαζική αστυνομική παρουσία «έσπασε» τη δυναμική. Όμως σε λανθάνουσα μορφή τα προβλήματα εξακολουθούν να υπάρχουν.
- Τι είδους άνθρωποι ήταν αυτοί που βγήκανε στο δρόμο, άσκησαν βία και λεηλάτησαν;
Στα περισσότερα από τα μέρη στα οποία ξέσπασαν ταραχές υπάρχουν αναμφισβήτητα τεράστια κοινωνικά προβλήματα. Η κατάταξη «νέος, άνεργος, δίχως προοπτική» ευσταθεί σίγουρα για πολλούς από αυτούς που πήραν μέρος στις ταραχές. Θα ήταν όμως άστοχο να ανάγουμε την κατάσταση αποκλειστικά και μόνο σε κοινωνικά αποκλεισμένους νεαρούς. Πήραν μέρος εθνικές μειονότητες εξίσου όπως και λευκοί. Ανάμεσα στους συλληφθέντες υπήρχαν πολλοί που δεν ήταν άνεργοι. Παραδείγματος χάριν ο πρώτος που καταδικάστηκε ήταν βοηθός εκπαιδευτικής διαδικασίας σε δημοτικό σχολείο. Φαίνεται λοιπόν πως διαφορετικές ομάδες συμμετείχαν για διαφορετικούς λόγους. Αυτό όμως που μοιάζει κοινό σε όλους, είναι η απομάκρυνσή τους από την κοινωνία-mainstream. Τόσο λίγο νιώθουν να αποτελούν μέρος της κοινωνίας, ώστε αφήνονται να παρασυρθούν σε τούτο το ξέσπασμα της βίας. Δεν είναι μονάχα οι άνεργοι που διακατέχονται από κάποιο αίσθημα έλλειψης προοπτικής.
- Άρα λοιπόν τα κίνητρα παραμένουν ασαφή;
Ο κοινωνιολόγος Τσίγκμουντ Μπάουμαν υποστηρίζει την άποψη του διχασμού της κοινωνίας. Από τη μια οι «εντός», από την άλλη οι «εκτός». Ως τώρα το κρίσιμο ήταν αν είχες φαΐ να φας. Τώρα ο Μπάουμαν διαφοροποιεί την θέση αυτή ενόψει της καταναλωτικής κοινωνίας ως υπόβαθρου: όποιος μπορεί να καταναλώσει είναι μέρος της κοινωνίας. Όποιος δεν μπορεί βρίσκεται εκτός- οι «καινούριοι-μη-έχοντες», κοινωνικά αποκλεισμένοι και μη -υπόψιν-λαμβανόμενοι. Αυτό είναι στοιχείο ιδρυτικό και διαμορφωτικό της ταυτότητας. Τούτη η οπτική έχει πολλά υπέρ- κυρίως ενόψει των μαζικών λεηλασιών που βρέθηκαν στο επίκεντρο των εκτρόπων. Είναι μια αρχή ερμηνείας, πιθανότατα όμως όχι η μοναδική.
- Οξύνθηκαν τα κοινωνικά προβλήματα τα περασμένα χρόνια;
Στην πορεία της οικονομικής κρίσης τα πράγματα έγιναν πολύ δυσκολότερα για όσους βρίσκονται στο κατώτατο στρώμα της κοινωνίας. Επιπλέον προστίθενται περικοπές των κρατικών δαπανών, τις οποίες έθεσαν σε εφαρμογή οι Torys εδώ και ένα χρόνο. Οι σπουδές κατέστησαν για πολλούς σε μεγάλο βαθμό μη ελκυστικές, γιατί τα τέλη τριπλασιάστηκαν ενώ περικόπηκε η υποστήριξη της εκπαίδευσης. Σε επίπεδο δήμου ή κοινότητας πολλές κοινωνικές υπηρεσίες στεγανοποιήθηκαν, όπως πχ τα αθλητικά ή νεανικά κλαμπ. Μια τυπική μορφή κοινωνικής πολιτικής που μέχρι τώρα αποτελούσε βαλβίδα ασφαλείας, απειλείται τώρα να ισοπεδωθεί εξαιτίας των περικοπών. Δεν έχει τεκμηριωθεί αν είναι αυτή η αιτία των ταραχών. Σίγουρα όμως δεν βελτίωσε κιόλας την κατάσταση.
- Με βάση τις εμπειρίες των περασμένων ημερών υπάρχουν ήδη συγκεκριμένες πολιτικές απαιτήσεις από την κυβέρνηση;
Στο επίκεντρο βρίσκονται κυρίως και σε πρώτη φάση οι περικοπές στην αστυνομία. Ειδικά τις πρώτες νύχτες η αστυνομική παρουσία δεν ήταν σε θέση να ελέγξει την κατάσταση ούτε κατά προσέγγιση.
- Η έλλειψη προοπτικής που περιγράψατε, είτε πραγματική είτε προσλαμβανόμενη ως τέτοια, αποτελεί αποκλειστικά βρετανικό φαινόμενο;
Στη Μεγάλη Βρετανία τα φαινόμενα και η κοινωνική εξέλιξη θα πρέπει να αξιολογηθούν ως δήλωση χρεοκοπίας της «Big Society». Όμως προειδοποιώ όσους θέλουν να το δουν ως αποκλειστικά βρετανικό φαινόμενο. Στην Ισπανία υπάρχει 50 τοις εκατό ανεργία των νέων. Άλλωστε κι εκεί δημιουργήθηκε ένα κίνημα διαμαρτυρίας, που ως τώρα επιδιώκει ειρηνικά τους στόχους του. Είναι ανοιχτό ζήτημα κατά πόσον αυτό θα συνεχιστεί με τον ίδιο τρόπο. Παρόμοια είναι η κατάσταση στην Ελλάδα. Στη Γερμανία δε βλέπω ακόμη παρόμοιες εξελίξεις. Το κοινωνικό δίκτυο είναι ισχυρότερο και η ανεργία των νέων σαφώς μικρότερη. Αλλά υπ' αυτή την έννοια η Γερμανία αποτελεί μάλλον την εξαίρεση.
